مهارت مطالعه روشی آسان برای یادگیری موثر

 مهارت مطالعه

امروز میخواهم در مورد مهارت مطالعه صحبت کنم ، کاری که اگر سواد خوندن و نوشتن داشته باشیم حتما فکر میکنیم که به خوبی بلدیم.

اما این فقط یک فکره ، اینکه فکر میکنیم مطالعه کردن بلدیم

در این مقاله میخوام به سادگی براتون این مطلب رو روشن کنم که ما نه تنها مهارت مطالعه کردن رو بلد نیستیم بلکه تعریف درستی هم از مطالعه کردن بلد نیستیم و فقط سواد خوندن و نوشتن داریم.

حالا اگه شما با نظر من مخالفید قبل از اینکه برید ادامه مطلب رو بخونید ، روی یک ورق کاغذ تعریف خودتون رو از مطالعه کردن بنویسید تا در انتهای این مقاله تصویر روشن تری از این مطلب داشته باشید.

تعریف شما از مطالعه کردن چیست؟

حتما این کار رو انجام بدین ، طبق تجربه ای که دارم انجام همین کار ساده خیلی بهتون کمک میکنه.

خب بریم سراغ تعریف مطالعه:

مطالعه از ریشه عربی طلع به معنی روشن شدن می آید

در ترجمه انگلیسی به فارسی منظور از مطالعه کردن کلمه ی study  است

و تعریفش : مطالعه یک فرآیند شرطی و اکتسابی است که در نهایت هدفش افزایش معلومات و یادگیری است

حالا منظور از فرآیند یعنی مرحله به مرحله بودن

منظور از شرطی یعنی نیاز به تمرین و تکرار دارد

منظور از اکتسابی یعنی نیاز به آموختن دارد

پس با این حساب میتونیم نتیجه بگیریم که مطالعه یک مهارته ، مثل رانندگی مثل دوچرخه سواری و مثل هر مهارته دیگه که اول لازمه که یاد بگیریمش و بعد لازمه انقدر اجراش کنیم تا مهارت کافی رو کسب کنیم

خب حالا تازه با این تعریف اول راهیم…

میخوام یه تعریف دیگه رو هم براتون مشخص کنم و اون هم تعریف خواندن هستش

بنظرم بد نیست اول تعریف خودتون از خواندن رو برای خودتون بنویسید

و حالا تعریف خواندن:

معادل کلمه خواندن در انگلیسی کلمه reading هستش

تعریفش : خواندن به منظور فهمیدن یک متن برای خلاصه برداری کردن انجام میشود و هنگام خواندن بین اطلاعاتی که در یک متن داریم میخوانیم و اطلاعاتی که از قبل در ذهنمان داشتیم میتوانیم ارتباط برقرار کنیم.

در واقع خواندن یک بخش کوچکی از مراحل و فرآیند مطالعه است اما متاسفانه در تعاریف و در عمل ما این دو را بجای هم بکار میبریم و همین باعث میشود که کارمان خراب شود.

حالا برای اینکه بتوانیم یک متن را بخوانیم لازم است موارد زیر را داشته باشیم:

• سواد خواندن نوشتن
• چشم بینا
• مهارت تلفیق درونی (یعنی یافتن ارتباط بین محتوای مختلف کتاب)
• مهارت تلفیق بیرونی (یعنی یافتن ارتباط بین محتوای کتاب و اطلاعات قبلی خودمان)
• خلاصه برداری صحیح

بنابراین خیلی ساده در اینجا پی بردیم که مطالعه کردن با خواندن دو معقوله کاملا مجزا هستند و هرکدام هدف خاص خود را دارند و خواندن بخش کوچکی از فرآیند مطالعه است و مطالعه گسترده تر از خواندن است پس با درک این موضوع توقع ما هم به نسبت هر تعریف از هر کدام از این دو عمل اصلاح میشود.

هدف مطالعه کردن یادگیری و افزایش معلومات است ، پس باید توقع داشته باشیم بعد از مطالعه مطلب را یاد بگیریم

هدف خواندن فهمیدن متن و خلاصه نویسی است ، پس باید توقع داشته باشیم بعد از خواندن مطلب را بفهمیم و بتوانیم خلاصه نویسی کنیم.

خب حالا تعریف درستی از مطالعه داریم و از این ببعد میدانیم که وقتی میگوییم مطالعه منظور از مطالعه کردن چیه و هدف مطالعه کردن چیه و چه توقعی باید از مطالعه کردن داشته باشیم…

چرا مطالعه نمیکنیم؟

دوست دارم بجای اینکه برایتان آمار تکراری سرانه 12 دقیقه ای مطالعه ی کشورمان را بنویسم ، این موضوع را مطرح کنم که چرا دوست نداریم مطالعه کنیم و بعد بگم که چطوری میتوانیم به بهترین روش مطالعه کنیم.

مشکلات مطالعه کردن

معمولا وقتی کتابی را میخواهیم شروع کنیم ، خیلی مردانه از همان فصل اول شروع میکنیم به خواندن و توقع داریم که مغز بیچاره تا نقطه ی آخرین صفحه هم همراهیمان کند و تازه توقع بی جا تر اینکه میخواهیم همه مطالب هم به یادمان بماند

معمولا هم یک کتاب ، بیشتر از یکماه طول میکشد تا بخوانیم و تمامش کنیم و قسم خوردیم که یک کتاب را تا انتها بخوانیم و ببندیم و بعد برویم سراغ کتاب بعدی.

و خلاصه طبق مطالعاتی که روی انسانها انجام شده یک سری مشکلات ئ عادتهای اشتباه مشترک در مورد مطالعه کردن وجود دارد که در این جا از آنها نام میبریم:

مشکلات:

• مشکل به خاطر سپاری مطالب
• مشکل یاد آوری مطالب
• چشم درد
• سر درد
• خستگی
• ترس از حجم زیاد کتاب
• تمرکز نداشتن
• حوصله سر رفتن
• و…

و اما عادتهای اشتباهی که معمولا در مطالعه و خواندن یک کتاب انجام میدهیم:

• بدون پیش آمادگی مطالعه کردن
• دوباره خوانی مطالب برای افزایش درک مطلب
• بلند خوانی
• خلاصه نویسی نکردن
• مکث کردن و کند خوانی
• تمرکز نداشتن
• در محیط نامناسب مطالعه کردن
• نظم مطالعاتی نداشتن
• و…

فواید مطالعه کردن

افزایش دایره لغت: با مطالعه کردن دایره لغاتی که یاد میگیریم افزایش میابد ، هرچه لغات بیشتر و بهتری را بدانیم و به آنها مسلط تر باشیم راحتتر میتوانیم در صحبت کردن از آنها استفاده کنیم بنابر این مطالعه کردن به راحتی میتواند اولین گام به سوی سخنور شدن باشد.

تقویت حافظه : مطالعه کردن مانند ورزش برای مغز است و ریسک ابتلا به آلزایمر را به شدن کاهش میدهد و باعث خون رسانی به مغز میشود ، به ویژه خواندن رمان ها بخاطر اینکه نیاز به تصویر سازی ذهنی دارد و ذهن را درگیر وقایع متعدد رمان میکند ،ورزش بسیار مناسبی برای عضله ی مغز عزیزمان است.

کمک به بهبود مهارت سخنوری

کمک به بهبود مهارت نویسندگی ، هرچه میزان مطالعه مان بیشتر باشد و میزان خلاقیتمان برای نویسندگی هم بیشتر میشود زیرا هم دایره لغاتمان افزایش میابد و هم سبک نویسندگیمان در مطالعاتمان شکل میگیرد.

افزایش فعالیت مغز

کاهش استرس : تحقیقات زیادی ثابت کرده اند که مطالعه کردن باعث کاهش استرس میشود و آرامش را افزایش میدهد

مقابله با افسردگی : تحقیقات نشان داده است که مطالعه کردن یکی از راههای موثر مقابله با افسردگی است

افزایش احساس همدلی :به هنگام خواندن کتاب بخصوص کتابهای رمان یا کتابهای تاریخی و یا روانشناسی از سری کتابهای خود یاری ، هنگام مطالعه میتوانیم خودمان را بجای نویسنده و بجای شخصیتهای کتاب قرار دهیم و همین موضوع باعث ایجاد احساس همدلی و افزایش میزان درکمان از شرایط متفاوتی که در زاویه نگاه ما نبودند میشود

افزایش تمرکز امکان دنبال کردن یک موضوع باعث افزایش میزان تمرکز ما میشود و کتاب خواندن یکی از راههای افزایش تمرکز است

بهبود مهارت نوشتن وقتی کتاب میخوانیم با جمله بندی های مختلف و سبکهای نویسندگی مختلف آشنا میشویم تحقیقات نشان داده است افرادی که کتاب میخوانند مهارت نویسندگی را بهتر در خود پرورش داده اند زیرا با گنجینه لغات خوب و جملات خوب آشنایی دارند.

چطور مهارت مطالعه موثر را اجرا کنیم؟

اغلب ما که سواد خواندن و نوشتن داریم فکر میکنیم که مهارت مطالعه را هم بلدیم بنابراین کمتر کسی است که به دنبال یادگیری مهارت مطالعه برود و اصلا بداند که مطالعه کردن یک اصول و مهارتی دارد که لازم است بیاموزیم وتمرین کنیم و بکار بگیریم

مهارت مطالعه مانند یک پازل است که از تکه های مختلف تشکیل شده است و زمانیکه این پازل چیده شود مطالعه موثر هم انجام میگیرد که در ادامه به توضیح هر تکه از این پازل جذاب میپردازیم

برای حل کردن پازل مهارت مطالعه هم مانند حل کردن هر پازل دیگری لازم است ابتدا یک قاب کلی از پازل را بچینیم و بعد به سراغ تکه های درونی پازل برویم .

یعنی لازم است که ابتدا یک نگاه کلی به کتاب داشته باشیم و طبقه بندی محتوای کتاب را در مغزمان ایجاد کنیم و بعد به سراغ جزییات برویم .

معمولا ما این اشتباه را میکنیم که موقع خواندن کتاب از همان اول به سراغ فصل یک میرویم و توقع داریم که مغزمان مارا تا انتهای کتاب همراهی کند ، قافل از اینکه مغز ما به دنبال رفع ابهام از هر موضوع جدیدی است و اصلا دوست ندارد . وقتی با موضوع جدیدی روبرو میشود برایش مبهم باشد بنابراین ما هم با دانستن این موضوع باید این امکان را به مغز بدهیم تا مغز برای ادامه ماجرا ما را همراهی کند.

بنابر این قطعه اول پازل مهارت مطالعه ، پیش مطالعه اولیه است : یعنی یک نگاه کلی به فهرست ، سرفصل ها ، چکیده پشت کتاب ، جدول ها ، تصاویر کتاب ، نمودارها بیاندازیم تا یک پوشه ی جدید برای کتاب مورد نظر در مغز ما باز شود ، همین گام ساده میتواند به راحتی شما را در درک و خواندن موثر ادامه کتاب یاری کند.مدت زمان انجام این کار بستگی به حجم کتاب دارد و نباید بیشتر از یک ربع زمان ببرد.

و برای هر کتاب هم تنها یکبار انجام دادن پیش مطالعه اولیه کافی است.

گروه آموزشی موج آموزش برای این منظور و منظور علاقه مند کردن دوستداران کتاب یک بخش به بخش آموزشها اضافه کرده است که کتابهای مختلف را بصورت خلاصه شده در اختیار کتاب دوستان قرار میدهیم تا بتوانید پیش مطالعه ی اولیه و در آخر مرور مطالب را به آسانی در دسترس داشته باشید.

لینک خلاصه کتابها

دومین قطعه پازل جذاب مهارت مطالعه ، پیش مطالعه ثانویه است : تقریبا شبیه پیش مطالعه اولیه است ولی روی یک فصل خاص در کتابهای عمومی شروع از فصل اول و در کتابهای درسی شروع از هر فصلی که لازم است مطالعه شود

مدت زمان این بخش حدودا 5-7 دقیقه میباشد و برای هر فصل لازم است تکرار شود.

نکته مهم این است که قطعه پازل دوم و پازل سوم را باهم انجام میدهیم یعنی همزمان با پیش مطالعه ثانویه لازم است برای خودمان سوال ایجاد کنیم که این سوالها یا مربوط به کتابهای درسی هستند که معمولا در دسترس ما هستند ، یا ما هیچ سوالی نداریم که در این صورت باید برای خودمان سوال ایجاد کنیم و حتما بنویسیم ، میتوانیم از تیترهای زیر عنوان های فصل استفاده کنیم و یا میتوانیم از کلمات پررنگ شده ای که در متن قرار دارد برای سوال گذاری استفاده کنیم .

سوال مانند قلاب به ذهن قلاب میشود و مغز برای پیدا کردن پاسخ سوال کنجکاو میشود و میزان تمرکزش برای یافتن جواب سوال بیشتر میشود.

نیازی نیست سوال خیلی جزیی باشد و کافیست که محتوای کلی زیر عنوان ها را در بر بگیرد. تعداد سوالها بین  5تا 10 سوال است، این بخش به ما میزان درکمان از کتابی خوانده ایم را یادآوری میکند.

دانش آموزان و دانشجویان کنکوری میتوانند از کتابهای تست خود استفاده کنند.

چهارمین قطعه پازل مهارت مطالعه ، خواندن است ، که ما در کارگاههای یادگیری بدون مرز با آموزش تکنیکهای تند خوانی و تمرینها و پشتیبانی یکماهه کمک میکنیم تا سرعت خواندن افراد افزایش یابد تا زمان فرایند مطالعه کردن کاهش یابد تا فرصت بیشتری برای اصلی ترین بخش مطالعه و یادگیری ، یعنی مرور داشته باشند.

قطعه بعدی پازل پاسخ دادن به سوالاتی است که یا طراحی کردیم یا از کتاب تست خواندیم یا از نمونه سوالها خواندیم.

قطعه ششم خلاصه نویسی است ، یعنی زمانیکه درک نسبتا خوبی از مطلب داشتیم شروع میکنیم به نوشتن خلاصه نویسی که بهترین روش خلاصه نویسی رسم مایند مپ یا نقشه ذهنی است. البته اگر از طریق خلاصه کتابهای موج آموزش به مطالعه کردن علاقه مند شدید میتوانید همان خلاصه کتابها را برای مرورها استفاده کنید

و اساسی ترین و مهم ترین و آخرین قطعه پازل مهارت مطالعه و یادگیری مرور و تکرار و تمرین است، یعنی خواندن دوره کردن و مرور کردن از روی خلاصه نویسی هایی که انجام دادید.

به این راحتی میتوانید فرایند مطالعه کردن را برای خودتان جذاب تر و ماندنی تر کنید.

توضیحات این مقاله و همچنین آموزش تند خوانی ، بصورت صوتی در پادکست مهارت مطالعه موثر در اختیار شما عزیزان قرار گدفته است

امیدوارم که این مطلب بتونه در بهبود عملکرد مطالعه شما تاثیر مثبت گذاشته باشه.

با آرزوی سلامتی و سربلندی

دوستدار شما عطیه ایلانلو